Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Karar Özetleri
Kozacioğlu v. Türkiye (no. 2334/03)
Yayımlanma Tarihi: 14 Ağustos 2007
1 No’lu Protokülün 1. Maddesi İhlali
Başvurucu, İbrahim Kozacıoğlu, 2005 yılında ölmüştür. Varisleri, Mahkeme önünde, başvuruyu devam ettirmeye karar vermişlerdir.
Nisan 2000’de, başvurana ait bir mülk, “kültürel miras” olarak sınıflandırılması nedeniyle, Kültür Bakanlığı tarafından kamulaştırılmıştır. Bu kamulaştırmanın karşılığında, başvurucuya yaklaşık olarak 65.326 Euro ödenmiştir.
Başvurucu, Ekim 2000’de bedelin arttırılması için yaptığı başvuruda, yeni bilirkişi heyetinin tayini ile mülkün bedelinin, “tarihi değeri” de gözönünde bulundurularak, yeniden belirlenmesini istemiştir. Ayrıca, söz konusu yapının, Avrupa Konseyi’nin kültürel ve doğal miras listesinde bulunduğunu öne sürerek yaklaşık olarak 1.728.075 Euro daha ödenmesi talep etmiştir. İki farklı bilirkişi heyeti, Haziran 2001’de, mülkün doğası ışığında, bedelin %100 arttırılması gerektiğini tespit etmiştir. Ancak, Mayıs 2002’de, yerel mahkeme başvurucuya, son olarak, yaklaşık 45.980 Euro daha ödenmesine karar vermiştir.
AİHS’nin 1 no’lu Protokolünün 1. maddesine dayanarak, başvurucu, mülkünü barış içinde dilediği gibi kullanma hakkının ihlal edilmesinden şikayetçi olmuştur.
Mahkeme, kamulaştırmaya karar verildiğinde ya da kamulaştırma bedelinin arttırılması için açılan dava sırasında, ödenecek bedel hesaplanırken, kamulaştırılan mülkün tarihi değerinin dikkate alınmadığını gözlemlemiştir. Bu durumunun değerlendirilmemesi, kamulaştırılacak mülke ödenecek bedelde, başvurucunun kaybına yol açmıştır ve Mahkeme, üçe karşı dört oyla; 1 no’lu Protokolün 1. maddesinin ihlal edildiğine karar vermiştir. Ayrıca, başvurucunun uğradığı manevi zararın tazmininde, hükmün yeterli olduğuna karar vererek, maddi zararlar için 75.000 Euro ile masraf ve harcamalar nedeniyle 1000 Euro ödenmesine hükmetmiştir.
Çev.Orçun ULUSOY (İHGD)
Karatepe v. Türkiye (no: 41551/98)
Yayımlanma Tarihi: 14 Ağustos 2007
6 § 1. Madde İhlali
10. Madde İhlal Yok
Başvurucu, Şükrü Karatepe, 1949 doğumlu bir Türk vatandaşıdır ve Kayseri’de yaşamaktadır.
Başvurucu, olay sırasında, Refah Partisi üyesi ve Kayseri belediye başkanıydı. Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi, 25 Temmuz 1997 tarihli bir iddianame ile, başvurucuyu, Ekim ve Kasım 1996 tarihlerinde yaptığı konuşmalarda, dini temellere dayanan ayrımcılıkla halkı kin ve nefrete kışkırttığı gerekçesiyle suçlamıştır. Başvuran, 9 Ekim 1997 tarihinde, bir yıl hapis ve para cezasına mahkum edilmiştir. Karar Yargıtay tarafından onaylanmıştır. Başvurucu, Şubat 1998 tarihinde, belediye başkanlığı görevinden alınarak, 24 Nisan 1998 tarihinde tutuklanmış ve 17 Eylül 1998 tarihindeki şartlı tahliyesine dek, tutuklu kalmıştır.
Başvurucu, AİHS’nin 6 § 1. maddesine (adil yargılanma hakkı) dayanarak, kendisini yargılayan mahkemede askeri bir yargıcın yer alması nedeniyle, davasının bağımsız ve tarafsız bir mahkemede görülmediğini ileri sürmüştür. Ayrıca, AİHS’nin 10. maddesine (ifade özgürlüğü) dayanarak, mahkumiyetinin ifade özgürlüğü hakkını ihlal ettiğini iddia etmiştir.
Sözleşmenin 6 § 1. maddesi kapsamında yapılan başvuruda, Mahkeme, benzer dosyalarda ileri sürülen bulgulara ulaşmış ve oybirliği ile ihlalin olduğuna karar vermiştir.
Ayrıca, Mahkeme, başvurucuya hükmedilen cezanın, gözönünde bulundurulan yasal amaca -halkı suca teşvik- göre oransız olduğundan söz edilemeyeceğine karar vermiştir. Şikayetin, Sözleşmenin 10. maddesine dayandığı göz önünde bulundurulmuş ve bire karşı altı oyla bu maddenin bir ihlalinin söz konusu olmadığına karar vermiştir. Mahkeme, oybirliği ile, başvurucunun uğradığı manevi zararların tazmininde, ihlalin varlığının tespitinin yeterli olduğuna karar vermiş ve kendisine, masraf ve harcamalar nedeniyle 500 Euro ödenmesine hükmetmiştir.
Çev.Orçun ULUSOY (İHGD)
Bayam v. Türkiye (no: 26896/02)
Yayımlanma Tarihi: 14 Ağustos 2007
5 § 3. Madde İhlali
Başvurucu Rıfat Bayam, 1975 doğumlu bir Türk vatandaşıdır. Mahkemeye başvurduğu sırada Batman Hapisanesinde tutuklu bulunmaktaydı.
Rıfat Bayam, Aralık 1993 tarihinde yasadışı örgüt -PKK- üyesi olduğu şüphesi ile polis tarafından gözaltına alınmıştır. Sonucunda Eylül 2000’de 12 yıl ve 6 ay hapis cezasına mahkum edilmiştir.
Başvurucu, Sözleşmenin 5 § 3. maddesine (özgürlük ve güvenlik hakkı) ve 6 § 1. maddesine (makul sürede adil yargılanma hakkı) dayanarak, yargılamadan önceki tutukluluk süresinin aşırı uzunluğundan şikayet etmiştir.
Mahkeme, oybirliği ile, başvurucunun yargılama öncesinde yaklaşık beş yıl ve üç ay tutuklu kaldığından dolayı, 5 § 3. maddenin ihlal edildiğine karar vermiştir. Mahkeme,başvurucuya, 4,000 Euro manevi tazminat ile masraf ve harcamalar nedeniyle 1.000 Euro ödenmesine hükmetmiştir. Başvurunun kalan bölümü kabul edilemez bulunmuştur.
Çev.Orçun ULUSOY (İHGD)
Tuş ve Diğerleri v. Türkiye (no: 7144/02 ve 39865/02)
Yayımlanma Tarihi: 26 Temmuz 2007
5 § 3. Madde İhlali
Sekiz başvurucunun herbiri; İzzettin Tuş, Yunus İşler, Abdulsamet Rahat, Ali Vesek, Ali Poyraz, Mahmut Sığak, Besna Rahat ve Evin Tunç, Türk vatandaşıdır ve İzmir’de yaşamakta veya tutuklu bulunmaktadır.
Hepsi PKK’ya karşı düzenlenen operasyonlar kapsamında tutuklanmışlardır.
Başvuruculardan İzzettin Tuş, Yunus İşler, Abdulsamet Rahat, Ali Poyraz, Besna Rahat ve Evin Tunç yakalanmalarının ardından, AİHS’nin 5 § 3.maddesine aykırı şekilde, bir yargıç ya da (adli görev yapmaya yasayla yetkili kılınmış) diğer bir görevli önüne, gecikmeksizin, çıkarılmadıklarından şikayet etmişlerdir. Yunus İşler, Abdulsamet Rahat, Besna Rahat ve Evin Tunç, ayrıca,AİHS’in 8. maddesinin (özel hayatın ve aile hayatının korunması hakkı) ihlal edildiğine dair şikayette bulunmuşlardır.
Mahkeme AİHS’in 5 § 3. maddesine dayanılarak yapılan şikayetlerin kabul edilebilir olduğuna karar vermiştir. Bununla birlikte Ali Vesek ve Mahmut Sığak’ın şikayetlerini ve AİHS 8. maddenin ihlal edildiğine dair şikayetleri kabul edilemez bulmuştur.
AİHS’nin 5 § 3. maddesinin ihlal edildiğine oybirliği ile karar veren Mahkeme, başvurucuların polis nezaretinde en az dört gün geçirdiklerini özellikle belirtmiştir.
Başvuruculardan İzzettin Tuş, Yunus İşler, Abdulsamet Rahat ve Besna Rahat’ın herbirine 1.000 Euro ödenmesine; başvuruculardan Ali Poyraz ve Evin Tunç’a manevi zarar nedeniyle, ayrı ayrı, 500 Euro ödenmesine; başvuruculara masraf ve harcamalar için toplam 1.000 Euro ödenmesine ve bu ödemeden, Avrupa Konseyi yasal yardımı nedeniyle, 715 Euro düşülmesine karar verilmiştir.
Çev.Orçun ULUSOY (İHGD)
Kemal Koçak v. Türkiye (no: 40991/98)
Yayımlanma Tarihi: 26 Haziran 2007
5 § 3. Madde ihlali
6 § 1. Madde ihlali
Başvurucu Kemal Koçak 1960 doğumlu ve Van’da yaşayan bir Türk vatandaşıdır.
Eylül 1991’de PKK’ya yönelik bir operasyonun ardından ,başvurucu, örgüte ait bir tabancaya sahip olduğu gerekçesiyle yakalanmıştır. Ulusal mahkemeler, aynı yılın 9 Ekim tarihinde tutuklanmasına ve Mayıs 1999 tarihinde 12 yıl 6 ay mahkumiyetine karar vermiştir.
Başvurucu, mahkumiyeti öncesi tutukluluk döneminin uzunluğundan şikayet ederek, bunun AİHS’nin 5 § 3. maddesinin (özgürlük vegüvenlik hakkı) ihlali olduğunu ileri sürmüştür. Ayrıca, kendisini yargılayarak mahkum eden Devlet Güvenlik Mahkemesi’nin, “bağımsız ve tarafsız bir mahkeme” olmadığını ileri sürmüş ve ceza yargılamasının uzunluğundan şikayet ederek, bu durumun AİHS’nin 6 § 1. maddesinin (makul bir sürede adil bir şekilde yargılanma) ihlali olduğunu ileri sürmüştür. Başvurucu, bunlara ek olarak, mahkumiyet kararının, poliste gözaltında iken, hukuka aykırı şekilde toplanan delillere dayanarak verildiğini iddia etmiştir.
Mahkeme, başvurucunun tutukluluk halinin yedi yıldan fazla sürdüğünü belirterek, oybirliği ile bunun AİHS’nin 5 § 3. maddesinin ihlali olduğuna karar vermiştir. Dosyanın incelenmesinin ardından, Türk Hükümetinin, Devlet Güvenlik Mahkemesi’nin bağımsızlığı ve tarafsızlığı ile yargılamanın uzunluğuna dair, farklı bir karara ulaşılmasını sağlayacak bir delil ya da söylem ileri sürmediği dikkate alınarak, oybirliği ile AİHS’nin 6 § 1. maddesinin ihlal edildiğine karar vermiştir. Mahkeme, başvurucunun, yargılamanın adil olmadığına dair şikayetinin, ayrıca incelenmesine gerek bulunmadığına karar vererek,başvurucuya 7.000 Euro manevi tazminat ile masraf ve harcamalar nedeniyle 1.000 Euro ödenmesine hükmetmiştir.
Çev.Orçun ULUSOY (İHGD)