İnsan Hakları İçin Ceza Yasası Reformu / İstanbul Atölyesi

31.07.2006

6-7 Mayıs 2006 tarihlerindeİstanbul’da Mazlum-Der İstanbul Şubesi ofisinde gerçekleştirilen atölyeçalışmasına birinci gün 5, ikinci gün ise 3 katılımcı katkıda bulundu. Atölyeçalışmasını Etyen Mahçupyan yönetti. Toplantı, Proje Koordinatörü GünalKurşun’un, Derneği ve Projeyi tanıtan bir konuşmasıyla başladı. Projede “ifadeözgürlüğü” temelinde TCK’nun kırk maddesinin analiz edileceği, kanunun genelhükümlerinin ayrıca analiz edilmesi gerektiği, ancak özel hükümlerin doğrudanya da dolaylı olarak ifade özgürlüğünü ihlal eden hükümler içerdiği ortayakonuldu.

Çalışmasırasında katılımcı sayısı da göz önüne alınarak tartışılacak maddeler sıraylaele alındı. İstanbul Atölye çalışması projenin üçüncü atölyesiydi. İlk ikiatölye olan İzmir ve Ankara Atölyelerinin sonuçlarıyla koordineli yapılantartışmalarda, Ankara ve İzmir’de zaman nedeniyle yeterince tartışılamayan ikinci,dördüncü ve beşinci grup suçların özellikle tartışılması planlandı.

Tartışmalardabir uzlaşmaya varmak gibi bir amaçla hareket edilmedi, ortaya konan tümdüşünceler açıklanmaya çalışıldı. Bazı noktalarda ise, kendiliğinden biruzlaşma belirdi, bu noktalar ayrıca konuşuldu ve koyu harflerle yazıldı. Üzerinde uzlaşma olmayan noktalar daaşağıda belirtildi.

Aşağıda,tartışma sırasıyla ikinci, dördüncü ve beşinci gruplara ilişkin tartışmalarınözetlerini bulabilirsiniz. Ortaya konan tartışmalar madde madde belirtildi .Birsonuca varılmışsa bu da o maddenin en altına ayrıca yazıldı.

2.Grup Suçlar:

Madde 214-Suç işlemeye tahrik

  • Maddenin kesinlikle değişmesi gerekir.
  • Madde metninde “suçun işlenmesi için” ibaresine yer verilmeli, belirli bir suç söz konusu olmalı.
  • Aleniyet unsuru korunmalı.
  • 2.fıkrada takrik eden kişi ile silahlandıran kişinin aynı kişi olması aranıyor. Bu doğru değildir. Maddeye “silahlanmaya veya birbirini öldürmeye” ibaresi eklenmeli.
  • Madde gerekçesiyle metin uyumlu değil. Uyumun sağlanması için en azından “silahlanarak birbirini öldürmeye” ibaresi geçirilebilirdi.
  • Düşünce açıklamaları şiddet içermemeli, hakaret etmemeli, ancak suç anlayışını da dönüştürebilmelidir.
  • Maddenin yorumunda kanun değil hukuk baz alınmalı.
  • Suç kavramı çok geniş bir kavramdır, daraltılması gerekir.
  • Maddenin 1nci fıkrasına, geniş kavaramı daraltmak için “açık ve yakın tehlike” kriteri eklenmeli.
  • Maddenin yalnızca şahsa karşı ele alınmasına katılmıyoruz, zira kamu barışına karşı suçlar başlığı altında düzenlenmektedir.

Madde 215-Suçu ve suçluyu övme

  • Suçtan ne anlaşılması gerektiği belirsizdir. Örneğin disiplin suçları da bu kapsamda değerlendirilecek mi?
  • Madde yeniden tanımlanmalıdır. Herhangi bir suç mu yoksa bütün suçların mı madde kapsamına gireceği açıklığa kavuşturulmalıdır.
  • Bu eylem, suç olmaktan çıkarılmalıdır.

Madde 216-Halkı kin ve düşmanlığatahrik veya aşağılama

  • Maddede aşağılama ve eleştiri çizgisi belli değildir. Bunun ayrılması gerekmektedir.
  • Maddenin 3ncü fıkrası aslında büyük bir görecelilik taşımaktadır; tümden kaldırılması gerekir.
  • 3ncü fıkranın değiştirilerek suç olarak kalması gerekmektedir.
  • 1 ve 2nci fıkralara “cinsel yönelim” ibaresi de eklenmelidir.
  • 1 ve 2nci fıkralara “cinsel yönelim” ibaresi asla eklenmemelidir.
  • Maddeye “felsefi görüş” ibaresi eklenmelidir.
  • Maddenin 2nci fıkrasına “açık ve yakın tehlike” kriteri eklenmelidir.

Madde 217-Kanunlara uymamayatahrik

  • Maddenin bütünüyle kaldırılması gerekmektedir.
  • Maddeye “kamu barışını bozması halinde” ibaresi eklenmelidir.

Madde 218-Ortak hüküm

  • Maddeye “kamuyu bilgilendirme” kriteri eklenerek yeniden düzenleme yapılmalıdır.
  • Madde aynen kalmalıdır.

Madde 219-Görev sırasında dinhizmetlerini kötüye kullanma

  • Maddenin tümden kaldırılması gerekir.

 

Madde 220-Suç işlemek amacıylaörgüt kurma

  • Maddenin 8nci fıkrası tümden kaldırılmalıdır.
  • 8nci fıkradaki örgüt propagandası aynen kalmalı, ancak amacın propagandası suç olmaktan çıkarılmalıdır.
  • Maddeye “aleniyet” unsuru eklenmelidir.

Madde 222-Şapka ve Türk harfleri

  • Maddenin tümden kaldırılması gerekir.

4. Grup Suçlar:

Madde 300-Devletin egemenlikalametlerini aşağılama

  • Maddenin 3ncü fıkrası çıkmalı, geri kalanı aynen korunmalıdır.

Madde 301-Türklüğü, cumhuriyeti,devletin kurum ve organlarını aşağılama

  • Madde bütünüyle kaldırılmalıdır.

 

Madde 341-Yabancı devletbayrağına karşı hakaret

  • Madde 300ncü maddeyle uyumlu düzenlenmelidir.

5.Grup Suçlar:

Madde 304-Devlete karşı savaşa tahrik

  • Torba madde tabir edilen bir maddedir. Başka maddelere girmeyen durumlar rahatlıkla bu madde kapsamına dahil edilebilir.
  • Belirsiz ifadeler vardır. Bunların belirli hale getirilmeleri gerekmektedir.
  • Ceza hukukunda nedensellik ilkesi önemlidir. Nedenselliğin nasıl kurulabileceği sorun teşkil etmektedir. Özellikle ispat hukuku açısından ve savunma hakkı açısından sorun teşkil edilecektir.
  • Gazetecinin görevi kimi zaman tahrik edici yazılar yazarak kamuoyunun dikkatini çekmeye çalışmaktır. Bu madde gazetecilik görevini zorlaştırmaktadır.

Madde 305-Temel milli yararlara karşı faaliyette bulunmakiçin yarar sağlama

  • Temel milli yarar varsa temel olmayan milli yarar ne olabilir?
  • Bağımsızlık’tan ne anlaşılır? Kişiye göre değişecektir.
  • Madde tümüyle kaldırılmalıdır.

Madde 306-Yabancı devlet aleyhine asker toplama

  • Maddede geçen “yetki” hangi iradeye ait olmalı? Çeçen direnişçilerden aldığım yetki ile Türkiye’de asker toplarsam madde kapsamında değerlendirilecek mi? Maddenin belirli hale getirilmesi gerekir.
  • Altıncı fıkrada belirtilen hususlardan hareketle “gizli işgal durumu” ne olacak? Mahir Çayan’ın tezi o dönem Türkiye’nin gizli bir işgal altında olduğuydu. Bu durumda altıncı fıkra uygulanabilecek mi?
  • Madde metninde dil açısından belirsizlik vardır.
  • “Hasmane hareket” ifadesinden ne anlaşılacağı belirsizdir. Madde metninden çıkarılmalıdır.
  • Yabancı devletten ne anlaşılacak?Belli değildir. Üçüncü ülke sözkonusu olduğunda ne olacağı da belli değildir.
  • Asker toplamak ne amaçla olursa olsun yasaklanmalıdır ve bu amaca uygun metin düzenlemesi yapılmalıdır.

Madde 313-Türkiye cumhuriyeti hükümetine karşı silahlı isyan

  • Tahrik sözcüğü tartışılmalı, açık hale getirilmelidir.
  • Bu madde hukuki bir madde değil, siyasi bir maddedir. Zira belli bir zümreyi değil halkı kastederek yapılan düzenlemede, muhatap alanını genişletmektedir. Halk isyanı gerçekleşmişse, artık yeni düzen korunacaktır. Bu isyan silahlı yapılmalı, fail bizzat isyan etmese de isyan edilmesini tahrik etmeli. Tüm bunlar başlı başına siyasi bir anlam yüklemektedir.
  • 3.fıkranın uygulanması pratikte olanaksızdır.