Uluslararası Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü Bilgi Notu

Basın Açıklaması Tarihi: 11/06/2007
İNSAN HAKLARI GÜNDEMİ DERNEĞİ
TTR001/2007/12 Haziran Çocuk İşçiliği Bilgi Notu


Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), 5 Haziran 2007’de yaptığı bir açıklamayla, bu yılki 12 Haziran Uluslararası Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Gününde, tarım alanındaki çocuk işçiliğinin tasfiye edilmesi üzerinde odaklanacaklarını açıkladı. [1] Tüm dünyada çocuk işçilerin en geniş kesimi tarım alanında çalıştırılıyor ve bu oran çocuk işçiliğinin yaklaşık %70’ini oluşturmakta. ILO Çocuk Emeğinin Ortadan Kaldırılması için Uluslararası Program’ın (IPEC) verilerine göre halen tüm dünyada 5-14 yaş grubunda yer alan 132 milyondan fazla kız ve erkek çocuk tarla ve büyük çiftliklerde çocuk işçi olarak çalıştırılıyor[2].

ILO verilerine göre çocuklar, çeşitli sanayi kollarında ve dünyanın pek çok bölgesinde çalıştırılmaktadır. Büyük çoğunluk, patlayıcı özellikteki tehlikeli kimyasallar ve malzemelerin bulunduğu tarım sektöründedir. Diğer sokak çocukları hayatlarını kazanmak için seyyar satıcılık ya da ayakçılık yapmaktadırlar. Hepsi gerçek bir çocukluk, eğitim yada daha iyi bir hayat şansı bulamayan çocuklardır.

Çocuklar hayatlarını devam ettirmek ve ailelerinin onlara ihtiyaç duymaları nedeniyle çalışmaktadırlar. Çocuk işçiliği, çocuk işçiliğinin yasadışı olarak düzenlendiği yerlerde dahi görülmektedir ve sıklıkla sessizlik, kayıtsızlık ve duyumsamazlık duvarı tarafından çevrilidir.

Fakat bu duvar çöküşün başlangıcıdır. Çocuk işçiliğinin tamamen ortadan kaldırılması çoğu ülkede uzun vadeli bir amaç iken, çocukişçiliğinin bazı şekilleriyle derhal yüzleşilmelidir. Bir ILO çalışması ilk olarak göstermektedir ki, çocuk emeğinin tasfiye edilmesiyle sağlanacak ekonomik yarar bu pratiğin tasfiye dilmesi için yapılacak harcamadan yaklaşık yedi kat daha fazla olacaktır. Bu söz konusu pratiğin tasfiye edilmesiyle sağlanacak olan paha biçilemez nitelikteki sosyal ve insani yararları içermemektedir: dünyanki çalışan çocukların dörtte üçü seyyar satıcılık, silahlı çatışma, kölelik, cinsel istismar ve tehlikeli işler dâhil, çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri olarak kabul edilen işlerle uğraşmaktadırlar. Çocuk işçiliğinin etkili bir şekilde tasfiye edilmesi günümüzün en acil mücadele alanlarından biridir.[3]

2004-2006 yılları arasında sürecek olan ve çocuk emeğinin en kötü biçimleriyle savaşmayı hedefleyen ILO-IPEC projesine Türkiye Hükümeti 6,2 milyon dolar yatırmıştır. Bu program çerçevesinde 11 kent kapsanacak ve hükümet tarafından öncelik verilen alanlara yoğunlaşılacaktır. (ILO-IPEC,Combating the Worst Forms of Child Labor (2004 – 2006), cover, 1.)[4]

Çocuk işçiliği sorunu gelişmekte olan herülke için olduğu gibi, Türkiye için de önem taşıyan bir konudur. Sorun; nüfus, eğitim düzeyi, ekonomik gelişim ve sosyal kalkınma kavramlarıyla doğrudan ilgilidir. ILO katkısıyla DİE tarafından gerçekleştirilen Ekim 1999 Çocuk İşgücü Anketi temel göstergelerine bakıldığında 63,416,000 olarak tahmin edilen Türkiye nüfusunun % 25.4’ünü (16,088,000 kişi) 6-17 yaş grubu insanlar oluşturmaktadır. Türkiye genelinde 6-17 yaş grubu arasında bulunan 16,088,000 çocuğun içerisinde ekonomik faaliyette bulunanların oranı %10.2 (1,635,000kişi) olarak tahmin edilmiştir. Ekonomik bir faaliyette bulunan çocukların %61.8’ini erkekler, % 38.2’sini ise kızlar oluşturmaktadır. Ekim 1999 Çocuk İşgücü Anketi sonuçlarına göre 6-17 yaş grubu çocukların okula devam durumları incelendiğinde % 78,8’lik bir devam oranı karşımıza çıkmaktadır. Çalışma nedenlerine bakıldığında çocukların ağırlıklı olarak hane halkı gelirine katkıda bulunmak amacıyla çalıştıkları görülmekte (% 38.4), bunu hane halkının ekonomik faaliyetine yardımcı olmak için çalışma durumu izlemektedir (% 19.7).[5]

Türkiye’de ciddi bir sorun olmaya devam eden çocuk işçiliği ile mücadele konusunda Türkiye’ye destek olmak amacıyla, önemli bir başka projeyi de Avrupa Birliği finanse ediyor. “Türkiye’de Çocuk İşçiliğinin En Kötü Biçimlerinin Ortadan Kaldırılması” projesi kapsamında 1500’ün üzerinde çocuk işten alınarak okula yönlendirilecek. Bu, aynı zamanda AB’nin çocuk işçiliği alanında Türkiye’de destek verdiği ilk projedir.

2006 yılında başlatılan 5.3 milyon Euro bütçesiyle proje, Türkiye Hükümeti’nin 2015 yılına kadar çocuk işçiliğinin enkötü biçimlerinin ortadan kaldırılması hedefine ulaşılmasına katkıda bulunacak. Bu yönde ulusal ve bölgesel kapasite geliştirilerek, çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerine maruz kalan çocukların bu durumdan kurtarılması ve başka çocuklarında çalışmaya başlamasının engellenmesi hedefleniyor.[6]

Uluslararası Çalışma Örgütü ve çocuk işçiliği ile mücadele

Çocuk işçiliğinin tasfiye edilmesi ILO’nun”Herkes için Düzgün İş” hedefinde temel unsurdur. ILO çocuk işçiliği sorununu ekonomik ve sosyal gelişme için münferit bir sorun değil ulusal çabaların ayrılmaz bir parçası olarak çözmeye çalışmaktadır.

1919: 5 Nolu Asgari Yaş (Sanayi)Sözleşmesi’nin kabul edildiği Birinci Uluslararası Çalışma Konferansı

1930: 29 Nolu Birinci Zorla Çalışma Sözleşmesi’nin kabul edilmesi

1973: 138 Nolu Asgari Yaş Sözleşmesi’nin kabul edilmesi

1992: Uluslararası Çalışma Örgütü’nün Çocuk İşçiliğinin Sona Erdirilmesi Uluslararası Programı (IPEC)’nın oluşturulması. Program vergi çalışmaları, kalkındırma, yasal reform, farkındalık yaratma ve sosyal mobilizasyon, çocukların tehlikeli işlerden korunması, çıkarılması ve rehabilitasyon ve çocuk işçilerin aileleri için alternatifler yaratılması faaliyetlerini içermektedir.

1996: Stockholm Deklarasyonu ve Eylem Planı: Bir yerde bir çocuğa karşı işlenen bir suçun herhangi bir yerde işlenmiş sayılması prensibinin karmaşıklığı. ILO bu prensibi üç yıl sonra uygulamadaki ve cezalardaki rolünü ayrıntılarıyla açıklayan gelişen bir sözleşme olarak uluslararası bir standart haline getirmiştir.

1998: ILO İş Yerinde Temel Prensipler ve Haklar Deklarasyonu’nun kabul edilmesi: dernek kurma özgürlüğü, zorla çalışmanın ortadan kaldırılması, işyerinde ayrımcılığın sona ermesi ve çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılması. ILO üyesi olan tüm devletler bu prensipleri savunmayı ve desteklemeyi vaat etmişlerdir.

1999: 182 No’lu En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliğinin Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi: Sözleşme tehlikeli ve çocukların fiziksel, zihinsel ya da manen durumlarına zarar veren çocuk işçiliğinin bu biçimlerini yok etmek amacıyla derhal harekete geçilmesi ihtiyacı konusunda dünyanın dikkatinin çekilmesine odaklanmıştır. ILO üyesi devletlerin ¾’ ü tarafından onaylanmıştır.

2002: ILO 12 Haziran’ı Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü olarak ilan etmiştir. 80’den fazla ülke çocuk işçiliği ile savaşmak amacıyla kendi programlarının düzenlenmesi konusunda ILO tarafından desteklenmektedir.

2004: Çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasının faydaları ve harcamalar konusunda birinci küresel ekonomik araştırma, ekonomik faydanın tahminen 5.1 trilyon Amerikan Doları olacağını belirtmektedir.

2005: ILO 12 Haziran 2005’de Madencilik ve taş ocakçılığında çalışan çocuklara odaklanmıştır. Madenlerde ve taş ocaklarında çalışan çocuklar sağlıklarını, güvenliklerini ve geleceklerini riske etmektedirler. Tahminen bir milyon çocuk halen bu sektörde çalışmaktadır ve dünyanın bazı bölgelerinde bu sayı artmaktadır. Bu duruma özgü tehlikeler nedeniyle, madencilik ve taş ocakçılığında çalışmak 182 No’lu En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliğinin Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi’nde kayıt altına alınmıştır ve önemli bir sorun olarak addolunmalıdır.[7]

2006:ILO 2006 yılında işyerlerindeki çocuklara karşı şiddete sıfır hoşgörü çağrısında bulunmuştur. ILO bulgularına göre çalışan çocukların önemli bir bölümünü gençler oluşturmaktadır ve önemli bir bölümü işyerlerinde sözlü, fiziksel ve cinsel şiddete maruz kalmaktadır.

Daha fazla bilgi için: www.ilo.org/childlabourhttp://www.fisek.org.tr


[1] 12 june 2007 – World Day Against Child Labour to focus on elimination of child labour in agriculture, ILO/07/28, Press release, June 5, 2007, http://www.ilo.org/global/About_the_ILO/Media_and_public_information/

Press_releases/lang–en/WCMS_082793web sitesinde mevcuttur.

[2] World Day Against Child Labour, 12 June 2007, Child Labour in Agriculture, ILO, http://www.ilo.org/public/english/standards/ipec/wdacl/2007/index.htmweb sitesinde mevcuttur.

[3] Fact on Child Labour, ILO, June 2005, Çev. Ayça Uluseller (İHGD), http://www.ilo.org/global/About_the_ILO/Media_and_public_information/

Factsheets/lang–en/docName–WCMS_067558/PDFweb sitesinde mevcuttur.

[4] Çocuk Emeğinin Coğrafya Atlası, Ülkelerin Alfabetik Sıraya Göre Endeksi,

Yayınlayan Fişek Enstitüsü, http://www.fisek.org.tr/ulkelerin_alfabetik_siraya_gore_endeksi.php#turkiyeweb sitesinde mevcuttu. (10.05.2007)

[5] Uluslararası Çalışma Örgütü Çocuk İşçiliğinin Sona Erdirilmesi Uluslararası Programı (IPEC), http://www.ilo.org/public/turkish/region/eurpro/ankara/programme/ipec.htmweb sitesinde mevcuttur. (10.06.2007)

[6] Avrupa Birliği Çocuk İşçiliği İle Mücadelede Türkiye’ye Destek Oluyor, Avrupa Birliği Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, Basın Duyurusu, 4 Nisan 2006,

http://www.deltur.cec.eu.int/!Publish/tr/PR%20-%202006-PressRelease-35.docweb sitesinde mevcuttur.

[7] Fact on Child Labour, ILO, June 2005, Çev. Ayça Uluseller (İHGD), http://www.ilo.org/global/About_the_ILO/Media_and_public_information/Factsheets/

lang–en/docName–WCMS_067558/PDFweb sitesinde mevcuttur.

Bilgi Notunu Word Dosyası olarak indirmek için aşağıdaki linke tıklayınız.