Basın Açıklaması Tarihi: 06/05/2008
İNSAN HAKLARI GÜNDEMİ DERNEĞİ
02 Mayıs 2008
Article 19, Türk hükümetinin Türk Ceza Kanunu’nun ünlü 301. maddesini değiştirmek için attığı son adımları, tamamen yetersiz bulmaktadır. Türk Milletini aşağılamayı suç kılan bu madde, Nobel ödüllü Türk yazar Orhan Pamuk ve Ocak 2007’de öldürülen gazeteci-editör Hrant Dink tarafından da olmak üzere, geçmişte çok kez ihlal edilmiştir.
Article 19’un Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Agnès Callamard’a göre: “301. madde ifade özgürlüğünün özüne bir saldırı teşkil etmektedir, ve tamamen yürürlükten kaldırılması gereklidir. 301. madde üzerinde yapılan son oynamaların, bu madde ile ilgili asıl problemleri ele almaktansa, Türkiye’nin dışarıdaki, özellikle de Avrupa Birliği’ndeki imajını geliştirmek amaçlı yapıldığı çok açıktır.”
30 Nisan 2008 tarihinde, Türk Parlamentosu, Türk Ceza Kanunu’nun “Türklüğe, Cumhuriyete, Devletin kurum ve organlarını aşağılamayı” suç kılan 301. maddesinde bazı değişikleri onayladı. Bütün gece süren müzakerelerin ardından, Türk milletvekilleri, “Türklük” yerine “Türk Milleti” kavramını; “Türkiye Cumhuriyeti” yerine ise “Türkiye Cumhuriyeti Devleti” kavramını getirdi. Azami ceza ise, üç yıldan, ilk kez ceza alanlar için ertelenebilecek olan iki yılık hapis cezasına indirildi.
Article 19, Türk hükümetinin reform girişimlerinde bulunmasını hoşnutlukla karşılamakta; fakat, aynı zamanda, maddenin tamamının, uluslararası hukukça garanti altına alınmış ifade özgürlüğüne illegal bir sınırlama getirdiğinin ve yürürlükten kaldırılması gerektiğinin altını çizmektedir. Devletin ve organlarının açık ve özgürce eleştirilmesi, demokrasinin temelinde yatan unsurlardan biridir ve bu tür eleştirilere cezai sınırlamalar getirmek, asla meşrulaştırılamaz.
Sorun, aslında teorik olmaktan oldukça uzaktır, ve kanıtlar, 301. maddenin oldukça sık uygulandığını göstermektedir. Bağımsız İletişim Ağı’na (BİA) göre, gazetecilere, yayıncılara ve savunuculara, 301. maddeye dayanarak açılan davaların sayısı 2005 yılında 29 ilen, 2006 yılında 72’ye yükselmiştir. Daha pek çok kişi, “halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama” başlıklı Ceza Kanunu’nun 216. maddesi ve “Atatürk aleyhine işlenen suçlar” ile ilgili 5816 no’lu Kanun gibi çeşitli cezai kanunlara dayanılarak da cezalandırılmıştır. 2007 yılının Temmuz-Eylül ayları arasında, 301. maddeye dayanarak 22 dava açılmıştır ve bunların çoğu da gazetecileri yöneliktir.
Article 19, Türk hükümetini, 301. maddeyi tamamen yürürlükten kaldırmaya çağıran sayısız insan hakları grubu ve entellektüelleri ile fikir birliği içindedir. Bunun yanı sıra, hükümeti ya da Devleti eleştirmeyi yasaklayan diğer bütün maddelerinde kaldırılmasını talep etmektedir.
EDİTÖRLER İÇİN NOTLAR:
– Daha fazla bilgi için, lütfen Anoush Begoyan ile anoushb@article19.org adresi ya da 00 44 20 7278 9292 telefon numarası aracılığı ile iletişime geçiniz.
– Article 19, dünyanın her yerinde ifade özgürlüğünü korumak ve geliştirmek amacıyla çalışan bağımsız bir insan hakları organizasyonudur. İsmini, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin ifade özgürlüğünü garanti altına alan 19. maddesinden almaktadır.
http://www.article19.org/pdfs/press/turkey-art-301-reforms.pdf
Çev: Işıl Göksel